Growth mindset & Fixed mindset

Trong các yếu tố làm nên thành công của một người không thể không nhắc tới tư duy, bởi nó phản ánh cách mỗi cá nhân tiếp nhận và phản ứng với các vấn đề xảy ra trên con đường đi tới thành công, dẫn lối cho nhận thức, hành vi để tạo nên trải nghiệm.

Giáo sư Carol Dweck của Đại học Stanford đã tổng hợp những phát hiện về tư duy và các tác động của tư duy tới cuộc sống con người trong cuốn sách nổi tiếng “Mindset: The New Psychology of Success”. Trong đó, giáo sư Dweck đã đưa ra hai thuật ngữ là Fixed mindset và Growth mindset, tạm dịch là Tư duy bảo thủ và Tư duy cầu tiến để chỉ ra cách mà tư duy quyết định thành bại tương lai của con người.

Grow mindset & Fixed mindset

Để chứng minh cho quan điểm này, giáo sư Dweck đã tiến hành một thử nghiệm với các học sinh bốn tuổi khi được lựa chọn giữa những câu đố dễ và câu đố khó. Kết quả cho thấy một nhóm những đứa trẻ có tư duy bảo thủ - fixed mindset đã lựa chọn câu đố dễ hơn để chứng minh được khả năng của mình sẽ luôn đạt được thành công, trong khi nhóm còn lại với tư duy cầu tiến – growth mindset đã lựa chọn câu đố khó để tạo thử thách cho bản thân, từ đó có thêm cơ hội học hỏi và phát triển cho dù phải nhận thất bại khi không giải được câu đố. Nghe có vẻ đơn giản nhưng khi nhìn rộng hơn, chúng ta sẽ thấy điều này rất phổ biến trong cuộc sống của mình.

Nhóm 1: Fixed mindset – Tư duy bảo thủ

Ngay khi nghe tới cách tư duy này, chúng ta đã có thể hình dung về những người luôn tin rằng năng lực, phẩm chất và các đặc điểm tính cách của một người luôn luôn hiện hữu sẵn ngay từ khi mới sinh ra và không thể thay thế hay phát triển theo thời gian. Nói cách khác, nhóm này cho rằng việc thay đổi và phát triển là không cần thiết, vì thế họ chọn cách giậm chân tại chỗ và không cần nỗ lực thêm để đạt được những thành tựu xa hơn trong tương lai.

Dễ thấy rằng với lối tư duy này, con người sẽ bị rập khuôn trong một vùng an toàn hạn hẹp của mình, không chịu học hỏi, mở mang tri thức, kỹ năng để trở nên ưu tú, tài năng hơn. Nguy hiểm hơn nữa, một số người thuộc nhóm này thậm chí không nhận thức được tài năng của mình ở đâu, họ có thể cho rằng những gì mình đã biết, đã làm là đủ cho con đường sự nghiệp của bản thân rồi. Vì vậy, họ thường không lắng nghe những ý kiến đóng góp, nhận xét, từ chối những bài học rút ra sau những trải nghiệm, tin rằng mình có đủ tài năng dù làm bất cứ công việc nào.

Nhóm 2: Growth mindset – Tư duy cầu tiến

Ngược lại với nhóm đầu tiên, những người có lối tư duy cầu tiến luôn mang trong mình tinh thần học hỏi và sự nhiệt huyết, sẵn sàng bước khỏi vùng giới hạn của bản thân để có thêm trải nghiệm mới, tích lũy tri thức, kỹ năng và những bài học kinh nghiệm quý giá. Những người thuộc nhóm này không ngại học hỏi điều mới, luôn sẵn sàng lắng nghe mọi ý kiến nhận xét, góp ý để thay đổi bản thân mình trở nên phát triển và tiến bộ hơn. Thái độ cầu tiến cũng giúp họ cải thiện được những điểm yếu và thiết sót của mình để hoàn thiện bản thân, đón nhận thách thức và thất bại một cách tích cực và coi đó là cơ hội để học hỏi.

Theo nghiên cứu của giáo sư Dweck, những người có lối tư duy cầu tiến có xu hướng dễ đạt được thành công hơn so với nhóm còn lại là những người có tư duy bảo thủ, bởi lẽ lối tư duy này giúp họ luôn có động lực và năng lượng để sẵn sàng đối mặt thử thách, trải nhiệm nhiều điều mới để học hỏi và tăng giá trị cho bản thân.

Như vậy, tư duy của một người, dù là cố ý hay thậm chí là vô thức khi đã trở thành một thói quen, đều có thể giúp họ phát triển và tiến bộ thêm, hoặc ngược lại kìm hãm họ quẩn quanh trong vòng an toàn của mình.

Grow mindset & Fixed mindset

Vì sao chúng ta vẫn tư duy bảo thủ?

Có thể nhận thấy rõ ràng những lợi ích to lớn của lối tư duy cầu tiến vượt trội hơn hẳn cách tư duy bảo thủ, tuy nhiên vẫn không ít người có xu hướng tư duy theo hướng bảo thủ nhiều hơn. Nguyên nhân chính có lẽ xuất phát từ sự bất an khi phải bước ra khỏi vùng an toàn của bản thân, phải chấp nhận những thất bại chắc chắn sẽ gặp phải khi thử sức mình với những trải nghiệm mới. Thất bại quả thật là một bài học đắt giá cho sự thành công tương lai của mỗi người, nhưng đổi lại không ít người không đủ mạnh mẽ để vượt qua thất bại, dễ dàng chìm trong sự chỉ trích về chính bản thân mình cũng như những cảm xúc tiêu cực khác. Chính vì tính hai mặt của thất bại nên nhiều người chọn cách giữ yên vị trí của mình, không muốn đi xa hơn hay thay đổi để phát triển.

Tuy nhiên, xét về lâu dài, nếu kiểm soát được cảm xúc và xây dựng được niềm tin vững chắc vào những giá trị mà bản thân đang có được, hãy dần chuyển hướng tư duy cởi mở và cầu tiến hơn để gặt hái được nhiều thành công và khai phá được những năng lực tiềm ẩn trong mình, từ đó tìm được giá trị và hạnh phúc cuộc sống. Chăm chỉ, kiên trì, luôn suy nghĩ tích cực khi đối diện với gian nan, thử thách là những yếu tố cần thiết cho mọi thành công dù lớn dù nhỏ.

Làm thế nào để có được tư duy cầu tiến?

Vậy làm thế nào để bạn biết nếu bạn có một tư duy phát triển? Câu trả lời không phải lúc nào cũng rõ ràng. Đối với một người, không có thứ gọi là tư duy phát triển thuần túy. Hầu hết chúng ta áp dụng những tư duy khác nhau tùy thuộc vào tình huống mà chúng ta gặp phải.

Ví dụ: bạn có thể chấp nhận rủi ro và cư xử cởi mở hơn trong kinh doanh, nhưng bạn coi trọng thói quen và có khả năng chống lại sự thay đổi trong cuộc sống cá nhân của mình hơn.

Không có ranh giới rõ ràng để phân biệt hai loại suy nghĩ, nhưng đây là một số dấu hiệu cho thấy bạn có thể nghiêng về tư duy cầu tiến.

• Bạn tin rằng thành tích là do nỗ lực chứ không chỉ là tài năng vốn có

• Bạn sẵn sàng học hỏi từ những sai lầm của mình và tìm thấy giá trị trong những lời chỉ trích

• Bạn tin rằng trí thông minh và khả năng của bạn có thể được phát triển

• Bạn sẵn sàng đặt câu hỏi và thừa nhận khi bạn không biết điều gì đó

• Bạn tìm kiếm những nhiệm vụ đầy thách thức và chấp nhận rủi ro

Grow mindset & Fixed mindset

Lợi ích của Tư duy cầu tiến?

Cho dù đó là trong kinh doanh hay cuộc sống hàng ngày, việc nuôi dưỡng tư duy cầu tiến có thể mang lại lợi ích cả ngắn hạn và dài hạn. Đây chỉ là một vài ví dụ về cách nó có thể giúp đỡ chúng ta.

• Tư duy cầu tiến có thể giúp bạn trở nên kiên cường hơn khi đối mặt với những thất bại: Khi bạn gặp phải một tình huống khó khăn, nhiều khả năng bạn sẽ coi đó là một thử thách cần phải vượt qua hơn là một lý do để đầu hàng. Bạn trở nên có khả năng kiên trì hơn khi đối mặt với nghịch cảnh và đạt được mục tiêu của mình.

• Tư duy cầu tiến có thể giúp bạn trở nên dễ thích nghi hơn: Thay vì cảm thấy choáng ngợp hoặc bị đe dọa bởi những thay đổi lớn, bạn có nhiều khả năng coi chúng là cơ hội để học hỏi, phát triển và đổi mới bản thân. Bạn có thể nắm lấy những thách thức mới và sử dụng chúng để làm lợi thế cho mình.

• Tư duy cầu tiến có thể giúp bạn nuôi dưỡng một thái độ tích cực: Khi bạn tin rằng khả năng cải thiện tài năng của mình là vô hạn, thất bại sẽ không còn là điều đáng sợ nữa. Bạn có thể tiếp cận những thách thức với sự lạc quan và tự tin, điều này giúp bạn trở thành một nhà lãnh đạo tốt hơn và thúc đẩy một môi trường làm việc tích cực hơn.

Cách nuôi dưỡng tư duy cầu tiến

Những tư duy mà chúng ta có hiện nay được hình thành từ hàng chục năm kinh nghiệm cá nhân, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không thể thay đổi. Nghiên cứu cho chúng ta biết rằng bộ não của chúng ta luôn tạo ra những kết nối mới, ngay cả khi chúng ta già đi. Với sự rèn luyện và kỷ luật tự giác, bạn có thể chuyển từ tư duy bảo thủ sang tư duy cầu tiến.

• Thực hiện các bước nhỏ mỗi ngày hướng tới mục tiêu của mình: Thay đổi không xảy ra trong một đêm, nhưng nếu bạn có thể xây dựng những hành động nhỏ, tích cực thành thói quen hàng ngày của mình, chẳng hạn như ngồi thiền sau khi đánh răng, bạn có thể biến chúng thành thói quen.

• Bước ra khỏi vùng an toàn: Đảm nhận một dự án làm điều gì đó mà bạn không có kinh nghiệm. Hãy thử một sở thích mới, chơi một môn thể thao mới hoặc thử thách bản thân làm điều gì đó mà bạn chưa từng làm trước đây, chẳng hạn như phát biểu trước khán giả.

• Quyết tâm: Cần có thời gian để phát triển tư duy phát triển, vì vậy đừng nản lòng nếu bạn không thấy kết quả. Thay vào đó, hãy tập trung vào tính nhất quán. Thực hiện các bước tích cực mỗi ngày và tin tưởng rằng kết quả sẽ đến kịp thời.

• Tìm kiếm những quan điểm mới: Sách là nguồn vô giá của những ý tưởng và quan điểm mới, đồng thời có thể đưa bạn đến những cách nhìn mới lạ về thế giới mà trước đây bạn chưa từng nghĩ đến. Khám phá chủ đề mới với tinh thần cởi mở cũng có thể giúp bạn nhìn nhận những thách thức hiện tại dưới một góc độ mới, giúp bạn dễ dàng phát hiện ra các giải pháp mà nếu không thì bạn có thể đã bỏ lỡ.

Chắc chắn rằng tư duy là một phần làm nên cuộc sống của con người, vì thế thay đổi bắt đầu từ tư duy sẽ là chìa khóa quan trọng để mở những cánh cửa cơ hội cho tương lai. Hãy luôn nằm lòng câu nói “I can do it!” để bắt đầu mọi công việc như một sự khởi đầu may mắn và suôn sẻ để đạt tới đích đến mong muốn và vượt qua chông gai thử thách.

Cùng CodeSpace dành ra 5 phút để suy nghĩ về Tư duy cầu tiến và Tư duy bảo thủ, phát hiện của bạn là gì? và cùng trò chuyện thêm với CodeSpace để hỗ trợ con phát triển toàn diện.

Nếu có bất kỳ câu hỏi hay chia sẻ nào thêm, các bạn đừng ngần ngại liên hệ với CodeSpace - Trường đào tạo công nghệ và lập trình thông qua Fanpage https://www.facebook.com/CodeSpaceVietNam hoặc comment trực tiếp vào bài viết để được trao đổi cùng chuyên gia.

Chúc các bạn ngày mới thật nhiều niềm vui!

Nguồn: Sưu tầm & Tổng hợp (YBox, Wework)